تراز کنکور چیست و چطور محاسبه میشود؟

چگونه ترازمان را بالا ببریم؟

اصطلاح تراز یا نمره‌ی کل تو سال‌های گذشته تبدیل شده به یه اصطلاح خیلی مهم که احتمالا اسمش باید برات آشنا باشه ولی شاید ندونی اصلا معنیش چی هست ؟ دلیلش اینه که تو سنوات گذشته‌ی کنکور – تقریبا تا اواسط دهه‌ی 90 – اصلا کسی با تراز و نمره‌ی کل داوطلب کنکوری کاری نداشت.چه داوطلب و چه مشاور صرفا به رتبه‌ی نهایی در سهمیه توجه میکردن و اصلا نیازی نبود بدونیم تراز کنکور چیست یا چه جوری محاسبه میشه ؟ خب ملاک هم برای انتخاب رشته همین رتبه بود ولی تو کنکور امروز وضعیت تغییر کرده !
تا انتهای این مقاله با من باش تا به هر 3 سوال ابتدایی پاسخ بدیم.

تراز ‌کنکور چیست؟

اگه میخوای درک کنی تراز یا نمره‌ی کل یعنی چی ، فقط کافیه به معنی واؤه دقت کنی : بالانس یا میزان.
در واقع تراز کل شما ، یه میزان یا ابزار سنجش هستش که نشون میده تو دقیقا چه جایگاهی در بین تمامی شرکت کنندگان کنکوری در گروه آزمایشی‌ای که آزمون دادی – تجربی ، انسانی ، ریاضی ، هنر و زبان – داری.اگه به عنوان مثال نفر اول کنکور تجربی تو سال 1402 تراز 12800 آورده ، ترازی که تو کسب کردی در مقایسه با این تراز وضعیت تو رو مشخص میکنه.
بزار یه مثال از دوران مدرسه بزنیم شاید مفهوم تراز کل برات بیشتر قابل درک بشه.
فرض کن معلم امتحان گرفته و نمره‌ی نفر اول کلاس شده 18.اگه نمره‌ی تو 15 باشه در واقع وضعیت تو نسبت به بهترین دانش‌آموز کلاس خودتون تو این آزمون مشخص شده.حالا فرض کن نمره‌ی نفر اول 5/15 باشه ، این دفعه وضعیت تو به طور کلی عوض میشه.در واقع چون کنکور یه رقابت بین چندین هزار نفر شرکت کنندست دیگه نمیشه به کسی نمره دارد چون نمیتونیم دونفر با نمره‌ی 20 داشته باشیم ؛ اگه داشته باشیم اولویت برای انتخاب رشته قرار با کدوم باشه ؟ این دفعه فقط به جای صفر تا 20  ، یه نمره بین یک عدد منفی تا نزدیک 13000 به هر داوطلب میدیم و نکته اینه که نمره‌ی هیچ داوطلبی با یه داوطلب دیگه یکسان نیست.

حدود تراز کل کنکور چقدر است ؟

اول یه نکته : برعکس رتبه ، تراز هرچی بالاتر باشه ، بهتر به حساب میاد و نشون دهنده‌ی عیار علمی شما است.
در کنکور 1402 تو رشته‌ی تجربی از تراز منفی تا تراز 12800 ، تو رشته‌ی انسانی از تراز منفی تا تراز 12700 و تو رشته‌ی ریاضی از تراز منفی تا 12400 پراکندگی تراز داشتیم.

تراز کنکور چطور محاسبه میشود ؟

یک اشتباه متداول !

یه اشتباه متداول برای محاسبه‌ی تراز هر درس وجود داره و اتفاقا از طرف تعداد زیادی از مجموعه‌های آموزشی داخل فضای وب هم قرار گرفته.به این صورت که اعلام میشه اگه درصد خام هر درس ، ضرب در ضریب هر درس بشه و در نهایت در 100 ضرب بشه به تراز اون درس میرسیم ؛ این فرمول به طور کامل اشتباه است ! برای محاسبه‌ی تراز هر درس هم باید از میانگین درصد کل شرکت کنندگان اطلاع داشته باشیم ، هم باید واریانس و انحراف از معیار درصد هر داوطلب رو در اختیار داشته باشیم و هم درصد خام او و هم تعداد کب شرکت کنندگان و جزئیات نحوه‌ی این محاسبه اصلا در این مقال نمیگنجد.

برای محاسبه‌ی تراز کل آزمون سراسری چه کنیم؟

اگه بتونیم به تراز هر درس دسترسی پیدا کنیم صرفا کافیه که تراز هر درس رو در ضریب اون درس ضرب کنیم و در نهایت عدد به دست آمده برای این درس را با اعداد به دست آمده از تمامی دروس جمع کنیم و تقسیم بر مجموع ضرایب آن کنیم.

آیا تراز کل یا نمره نهایی فقط شامل همین عدد محاسبه شده در آزمون سراسری است ؟

خیر ! از کنکور 1402 که تاثیر معدل به صورت قطعی وارد کارنامه‌ی نهایی کنکور شد ، تراز آزمون سراسری سهمی مشخص به خود دارد و تراز سوابق تحصیلی هم نقشی مشخص.تراز کل نهایی از مجموع این دو تراز به دست میآید.

بالاخره نمره‌ی کل نهایی چگونه محاسبه میشود؟!

کافیه تراز کل به دست آمده از آزمون کنکور سراسری رو در عدد 6/0 ضرب کنی ، تراز کل سوابق تحصیلی خودتو که آموزش و پرورش در اختیارت قرار میده و در کارنامهی اولیه‌ی کنکور به اون دسترسی داری در 4/0 ضرب کنی ، و در نهایت دو عدد به دست اومده رو با هم جمع کنی ؛ البته این فرمول متعلق به کنکور 1402 بود !

نمره‌ی کل کنکور در سال 1403 چگونه محاسبه میشود؟

با توجه به اعلام وزارت علوم و سازمان سنجش ، در سال 1403 ، تاثیر قطعی معدل از 40 درصد به 50 درصد افزایش پیدا میکنه.
پس تراز کل به دست آمده از آزمون کنکور سراسری در عدد 5/0 و تراز کل سوابق تحصیلی هم در 5/0 ضرب خواهد شد و عدد به دست آمده تراز کل نهایی داوطلب را اعلام میکند.

نکته مهم
از سال 1403 به بعد ، تاثیر سوابق تحصیلی به 60 درصد افزایش پیدا میکنه و بنابراین فرمول محاسبه‌ی تراز کل نهایی هم وابسته به این مساله دچار تغییراتی میشه.

تراز به چه کار داوطلب میآید؟!

همونطور که پیشتر اشاره کردم ، در حال حاضر چند سالی میشه که تراز کنکور یا نمره‌ی کل آزمون سراسری اهمیتی بسیار بالا پیدا کرده و مجموعه‌ی ما – انتشارات میلاد ناصح زاده – نخستین مجموعه‌ای بود که متوجه این تغییر اساسی در پذیرش رشته‌های دانشگاهی بر اساس تراز کل داوطلب شد و خروجی این اتفاق نرم افزار «کف قابل قبول» بود که تبدیل به ابزاری بسیار کارآمد در انتخاب رشته‌ی کنکور سراسری شد.

اهمیت تراز بسیار بالا است !

پذیرش دانشجو در کد رشته‌های دانشگاهی در سنوات گذشته به طور کلی بر اساس تراز یا نمره‌ی کل داوطلبین انجام گرفته.
با ذکر یه مثال میتونیم به اهمیت این نکته پی ببریم.
 داوطلبی با حدود رتبه‌ی 5000 در منطقه 1 ، رتبه‌ی 7000 در منطقه 2 و رتبه‌ی 6000 در منطقه 3 رو تو کنکور 1402 در نظر بگیر.
در نهایت هر 3 نفر دقیقا تو یک کد رشته قبولی به دست آوردن و این دقیقا به این دلیله که تراز یا نمره کل همگی ، چیزی در حدود 8600  است !

چرا ممکن است تراز یکسان باشد اما رتبه متفاوت ؟

اگه دقت کنی ، در مثال ما بالاترین رتبه با تراز 8600  در منطقه‌ی 2 بود : حدود 7000.
علت اینه که تراکم جمعیت شرکت کنندگان کنکور در منطقه 2 بیشتر از مناطق دیگر است.در واقع سطح علمی هر سه داوطلب در منطقه 1 و 2 و 3 با تراز 8600  با یکدیگر یکسان است اما چون در منطقهی 2 تراکم جمعیت بیشتر بوده ، بنابراین تعداد داوطلبین با عیار علمی بهتر نسبت به این داوطلب هم بیشتر بوده.اگه همین داوطلب به جای منطقه 2 در منطقه 1 در آزمون شرکت میکرد ، رتبه‌اش 5000 میشد زیرا تعداد رقیب کمتری داشت.

بنابراین انتخاب رشته‌ی شما بر اساس تراز کنکور شما است ، نه رتبه !
این تفاوت در رتبه‌های داوطلبین و در عین حال یکسان بودن تراز کنکور آنها ، تکلیف یک داستان رو به طور کامل مشخص میکنه : اینکه پذیرش در دانشگاه صرفا بر اساس تراز کنکور قابل حدس و تخمین است ! ممکنه برخی مشاورین ادعا کنن به همین ترتیب میشه از روی رتبه هم وضعیت قبولی داوطلب رو تخمین زد ، اما این رتبه‌ها بنا به سبک پذیرش دانشجو در هر رشته ، تراکم جمعیت که میتونه تغییر کنه ، دوره‌های عادی و شهریه پرداز و به طور کلی در رشته‌های متفاوت ، میتونه تفاوت‌های بیشتری با یکدیگر داشته باشه و بدون شک تراز ابزار قطعی‌تر و دقیق‌تری برای تخمین زدن است چون خود تخمین زدن ، بررسی احتمالات است و بهتر است با ابزاری دقیق انجام شود.

سختی و آسانی سوالات کنکور بر روی تراز اثر دارند؟

بله تاثیر دارند.در یک کنکور ممکن است با میانگین درصد 50 در رشته‌ی ریاضی به تراز 10000 و در کنکوری دیگر ممکن است به تراز 11000 هزار برسی.مثلا در همان مثال آزمون کلاسی ، اگه نمره‌ی نفر اول 17 باشه و نمره‌ی من 15 در یک جایگاه قرار دارم و اگه نمره‌ی نفر اول 19 باشه و من باز هم 15 ، در جایگاه‌ی دیگر.
در واقع وقتی سوالات کنکور آسون باشن ، با میانگین تراز 50 درصد تراز تو 10000 میشه اما وقتی سوالات سخت میشه ، با همین میانگین درصد ، تراز تو به 11000 افزایش پیدا میکنه.
تفاوت سطح علمی رقبا در سال های مختلف بر روی تراز کل اثر میگذارد ؟
بله حتما ! باز هم همان مثال کلاس درس : نمره‌ی من 15 شده و بالاترین نمره 17.اگه تمامی دانش‌آموزان دیگه‌ی کلاس نمره‌ای بین 15 تا 17 داشته باشند ، تراز من بسیار پایین خواهد بود و اگه باقی کلاس همگی نمرهای کمتر از 15 داشته باشند ، تراز من بسیار بالا خواهد بود.در واقع یکی دیگر از دلایل تفاوت تراز یک داوطلب در دو کنکور پیاپی که در هر دو میانگین درصد 50 داشته ، همین تفاوت سطح علمی رقبا است.

ترازم را از کجای کارنامه پیدا کنم ؟
در سال 1402 ، در کارنامه‌ی اولیه ، دو تراز برای هر داوطلب مشخص شده بود :
✔️نمره کل آزمون اختصاصی (کنکور)
✔️نمره کل سوابق تحصیلی (دریافتی از وزارت آموزش و پرورش)

اما در کارنامه نهایی ، نمره‌ی کل نهایی هم برای هر داوطلب مشخص شده بود و در واقع معیار و ملاک هر داوطلب برای ورود به دانشگاه بود.

چگونه ترازمان را بالا ببریم ؟

جواب به غایت ساده ولی درست ، بدون تعارف و خیلی رک اینه که : درس بخون !!!
بله تراز در نهایت نتیجه‌ی عیار علمی شما است و فرمول عجیب و غریبی برای بالا رفتنش وجود نداره اما توجه به چند نکته‌ی مهم بسیار ضروریه و شاید بتونه کمکت کنه.

اهمیت سوابق تحصیلی بر تراز کنکور

در نهایت تراز کنکور در کنار تراز سوابق تحصیلی ، تراز کل نهایی را خواهد ساخت.
تاثیر 40 درصدی سوابق تحصیلی در سال 1402 ، تاثیر 50 درصدی در سال 1403 و تاثیر 60 درصدی اون در سنوات بعدی به این معنی است که از سال 1403 حداقل نیمی از نتیجه‌ی نهایی شما یا همون تراز کل ، تحت تاثیر سوابق تحصیلی است.
بنابراین دیگه نمیشه همه چیز رو به سال آخر ارجاع داد و مطمئن بود که با صرف تلاش در این سال میشه به نتیجه‌ی دلخواه رسید.دلیلش هم ساده است چون نیمی از مسیر مربوط به سوابق تحصیلی است.سوابق تحصیلی داوطلبین کنکور 1403 هنوز هم صرفا تاثیر معدل پایه دوازدهم است اما در سنوات بعدی ، کل دوران متوسطه سوابق تحصیلی را خواهد ساخت. 

اهمیت دروس عمومی بر تراز

بسیاری از داوطلبین کنکور تصور میکنن که حذف دروس عمومی از کنکور به معنای حذف اثر این دروس بر نمره‌ی کل نهایی آنها و در نهایت حذف اثر آن بر قبولی ایشان در دانشگاه است ؛ این تصوری بسیار اشتباه و غلط است !
درباره‌ی تاثیر سوابق تحصیلی در تراز کنکورت حرف زدیم و دروس عمومی ، تاثیری بیشتر از دروس اختصاصی در ساخته شدن این تراز کل دارن و بنابراین به هیچ عنوان دروس عمومی رو کنار نزار !

برنامه ریزی دقیق
با توجه به تمام چیزی که تو این مقاله بهت گفتم ، بدون شک از هر پایه تحصیلی که هستی باید از همین امروز کار خودتو شروع کنی تا هم سوابق تحصیلی خوبی برای خودت بسازی و تراز خوبی تو این زمینه کسب کنی و هم کار خودتو سخت نکنی ؛ البته اگه قرار باشه از 1403 به بعد کنکور بدی ، تراز کنکور شما وابسته به سوابق تحصیلی – کل دوران متوسطه دوم و نه فقط پایه دوازدهم – شما است و بنابراین اصلا چاره‌ای جز شروع از همین امروز نداری.ضمن اینکه اگه از امروز شروع کنی نیازی نیست تا یکسال منتهی به کنکور دوست و رفیق و تفریح و زندگی رو ، همه رو کنار بزاری تا فقط وارد دانشگاه بشی.

سوالات متداول
1.تراز کنکور چطور محاسبه میشود؟
محاسبه تراز کل نهایی کنکور داوطلب ، حاصل جمع تراز هر درس ضرب در ضریب همان درس تقسیم بر مجموع کل ضرایب است.برای یافتن پاسخ کامل این سوال به بخش محاسبه تراز کل در همین مقاله رجوع کنید.

تراز مهمتر است یا رتبه ؟
با توجه به تغییرات سال‌های گذشته ، آنچه ملاک و میزان سنجش داوطلبین برای ورود به دانشگاه است ، تراز است نه رتبه. 
برای یافتن پاسخ کامل این سوال به بخش «اهمیت تراز بسیار بالا است» در همین مقاله رجوع کنید.

چگونه تراز هر درس را بر اساس درصد آن محاسبه کنم ؟
محاسبه‌ی تراز هر درس بستگی به میانگین کل نمرات خام ، انحراف از معیار و میانگین کل دارد و با توجه به در دست نبودن این اطلاعات برای داوطلبین ، این امر امکان ندارد.

برای انتخاب رشته فقط به تراز توجه کنم ؟
خیر.برای انتخاب رشته‌ای دقیق و درست جز تراز ، به قطب و ناحیه و استان داوطلب و شرایط کدرشته‌های مختلف باید توجه کرد.

تراز کنکور به تنهایی نتیجه را مشخص میکند ؟
خیر.از سال 1403 50 درصد و در سنوات بعدی آن 60 درصد نمرهی کل نهایی وابسته به سوابق تحصیلی داوطلبین است.

تراز کنکور چییست ؟
تراز میزانی است برای سنجش وضعیت هر داوطلب نسبت به کل شرکت کنندگان.برای پاسخ کامل این سوال به ابتدای همین مقاله رجوع کنید.